آران و بیدگل قدیم، آران و بیدگل جدید
- شناسه خبر: 621
- تاریخ و زمان ارسال: 19 مرداد 1395 ساعت 12:00
- بازدید : 108 بازدید
- نویسنده: روابط عمومی
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شهرداری آران و بیدگل، به نقل از خطب شکن؛ دکتر نسرین نیک اندیش، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور و محقق تاریخ و جغرافیای آران و بیدگل/ شهر قدیم آران و شهر قدیم بیدگل که در حال حاضر به صورت دو نقطهی شهری به هم چسبیده در آمدهاند، در گذشته دارای برج و باروهای بلندی به صورت مستقل و به عنوان دیوارهای ولایتی بودهاند که در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است.
یکی از باروهای قدیمی شهر که در حال حاضر به صورت مخروبه رها شده است. این بارو در میدان شهرداری، انتهای خیابان حضرت اباالفضل(ع) قرار دارد.
دیوارهای این دو شهر در گذشته در فاصلهی دورتری از هستهی مرکزی شهرها کشیده میشد و فاصلهی بین مناطق مسکونی تا دیوار اصلی، محل کشت و زرع و گورستان بود. گفته میشود تا سال ۱۳۰۳ خورشیدی برج و باروها بر پا بوده است، ولی با گسترش ساخت و سازها به بیرون حصارها، کم کم این باروها ویران شده است.
شهر تاریخی
شهر آران و بیدگل با تاریخی بیش از هزار سال دارای بافتی متراکم و متناسب با محیط گرم و سوزان اقلیم گرم و خشک کویر است. مسجد قاضی، مسجد خانقاه و مسجد نقشینه (هر سه از عصر تیموری)، مسجد باباحاجی، مسجد میدان بزرگ، مسجد سرسنگ (هر سه از عصر صفویه)، حمامهای حاجی محمد، رئیسه، عنایتی و سرکوچه دراز (عصر قاجار) و مجموعه تاریخی طباطباییها (خانه طباطبایی، بنی طبا، اسماعیلی و طاهایی)، مجموعه تاریخی دربند (خانههای افتخارالاسلام، حاجی آقا، شیخ الاسلام،هاشمی، مسعودی، ایزدی و نظام وفا)، خانههای وصاف، آیت الله عاملی، عباسیان، سلیمان صباحی، کمباف، صابری و اکرمیان نشان از مجموعهی زیستی با ارزش و تاریخی درون بافت قدیم آران و بیدگل دارد.
مسجد تاریخی نقشینه (عهد تیموری)
محل باستانی ویگل در جنوب شرقی شهر (مربوط به دوران پیش از اسلام) و قلعهی تاریخی مرنجاب (مربوط به عصر صفویه) از دیگر آثار تاریخی قابل توجه در آران و بیدگل به شمار میآید.
سایت تاریخی ویگل
محلات قدیم آران و بیدگل
در بافت قدیم آران هفت دروازه به نامهای «دروازه کاشان»، «قدمگاه»، «نوش آباد»، «احمدآباد»، «زیارت»، «اوقانی» و «علی جه» و در بافت قدیم بیدگل شش دروازه به نامهای «دروازههادیه»، «درب سلمقان»، «سوراخ باره»، «درب ریگ»، «مخلص» و «مختص آباد» وجود داشته است.
مردم آران قدیم در محلههای مسلم آباد، آران دشت، عباس آباد، آب پخش، سر محله، جمال آباد، سرکوچه دراز، دهنو، زیر ده، دربند، جنگلته (جنگل آباد)، چهارسوق، میدان بزرگ، قاضی، بازار، وشاد، سرکوچه یخچال و سرگنگه زندگی میکردند. طبق آثار موجود در محلات آران، محلهی میدان بزرگ، قاضی، چهارسوق و بازار از قدیمی ترین محلات محسوب میشوند.
تصویری از خانه های تاریخی محله دربند
در بیدگل قدیم نیز دوازده محله وجود داشته است. از این میان مختص آباد، توی ده (سرسنگ یا محله بازار)، درب ریگ و درب سلمقان چهار محلهی اصلی بودند که سایر محلهها را در بر میگرفتند. بدین ترتیب درب مختص آباد و باغ علوی جزء محله مختص آباد، فخارخانه و دروازه (سوراخ باره) جزء محله توی ده، ویرانه و یزلان جزء محله درب ریگ و محلههای علی اکبر و خانقاه حاج عبدالصمد جزء محله درب سلمقان بوده اند. قاسم آباد، معین آباد وهاشمیه نیز از محلههای جدید بیدگل هستند.
کوچه های قدیمی محله سلمقان بیدگل- عکس: حسین بیدگلی
داستان محلهها
از بین محلههای آران و بیدگل، برخی محلهها به ویژگیهای خاصی مشهور بودهاند. مثلا در آران محله میدان بزرگ محل داد و ستد، واردات و صادرات و بارانداز کالاهای عمده و مصرفی محسوب میشد. محله قاضی به دلیل وجود مسجد جامع شهر، مرکز ارشاد، تبلیغ، قضاوت و سکونت علما و دانشمندان بود. محله بازار محل سکونت تجار، دربند محل سکونت ثروتمندان و شماری از علما و دانشمندان و دهنو محل سکونت کشاورزان و دهقانان بوده است.
مسجد جامع قاضی در گذشته محل اصلی تربیت عالمان دین و جلوس علمای بزرگ شهر بوده است.
در بیدگل نیز مختص آباد محل سکونت علما و سادات بود و ساکنان محلههای توی ده و ویرانه را غالبا نساجان و کسبه تشکیل میدادند. همچنین بیشتر اهالی محلهی سلمقان با سواد و ثروتمند و اغلب مردم خانقاه و باغ علوی کشاورز بودند.
دگرگونی صورت شهر
تغییر در شیوهی ساخت و سازها، به تدریج بافت کهن شهر را متاثر کرد و شهر از هر سو بزرگ تر شد. همزمان با رشد جمعیت ساختمانهای جدید بنا نهاده شد و به تدریج بناهایی نامتناسب با بافت قدیمی شهر احداث شدند. با توسعهی شهر در جنوب و غرب، شهرکهای مسعودآباد، قاسمیه، مصطفی خمینی، احمدآباد، آزادگان، بقیت الله، فرهنگیان و پاسداران ایجاد شد. در شرق شهر نیز محلههای قاسم آباد، میرعماد، معین آباد و شهرکهای رسالت، گلستان و حسن آباد به وجود آمد.
خانه سازی های جدید با استفاده از آجر و بتن صورت شهر را عوض کرده است. در این تصویر گنبد زردرنگ مربوط به حسینیه محله دهنو و گنبد خاکستری مربوط به حسینیه چهارسوق است.
در محلههای آران و بیدگل، خصوصا محلههای قدیمی تر، مسجد و حسینیه نقش محوری دارد. همچنین اهالی محلههای قدیم که از آنها مهاجرت کردهاند، پیوند خود را با آن حفظ میکنند و خصوصا در زمان عزاداریهای محرم، مقید به شرکت در محلههای قدیم خود هستند.
در مجموع بافت ساختاری شهر آران و بیدگل از سه قسمت تشکیل شده است:
- بافت اولیه و مرکزی دارای کوچههای باریک و پر پیچ و خم و خانههای قدیمی بزرگ و گود که تا سه طبقه (سرداب، حیاط و اتاقها) دارند؛
- در حاشیهی بافت اولیه و قدیمی، کوچهها عریض، مستقیم هستند و خیابانهایی کشیده شده است و ساختمانها بیشتر دو طبقه اند (زیر زمین و اتاقها)؛
- در شهرکها و قسمتهای تازه ساز شهر، منازل، کوچهها و خیابانهایی منظم، مستقیم و عریض احداث شده و ساختمانها اغلب دو یا سه طبقه دارند.
خواهشمندیم برای ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربری خود بشويد